Nasze naramskie historie na przestrzeni wieków.
Index opracowań tematycznych jest uzupełniany w miarę ich pojawiana się, a link do najnowszego eseju jest umieszczony na dole strony. Wywołany artykuł otwiera się w nowym oknie.Zabójstwo dziedzica Naramy
Zabity przez Mikołaja z Kończyc dziedzic Naramy Jan herbu Nowina był synem Andrzeja Połukopka Naramskiego, starszym bratem Bernarda, Walentego i Stanisława oraz siostry Doroty. Jan był żonaty z Katarzyną Gaszowcową, wdową po zmarłym w 1474 roku doktorze medycyny Piotrze Gaszowcu z Garlicy Górnej (obecnie Górna Wieś w gm. Michałowice). Jan z Katarzyną mieli tylko jedną córkę Katarzynę, która od 1495 była żoną Dobiesława z Minogi.
Czytaj dalejZa króla Olbrachta …
Proszę sobie wyobrazić konsternację „urodzonego” Walentego Naramskiego, współdziedzica Naramy, kiedy przyjeżdża woźny Królewskiego Sądu Komisarskiego i oznajmia mu, że nie jest już dziedzicem Naramy, ponieważ z powodu „nie obesłania” przez niego wyprawy mołdawskiej Jana Olbrachta w 1497, Piotr Chlewiski podczaszy księcia Zygmunta (późniejszego króla), który był obecny na wyprawie w Mołdawii, otrzymuje jego dobra naramskie.
Czytaj dalejTrochę o drogach w Naramie.
Główną drogą którą można było dojechać do Naramy był historyczny Gościniec z Żarnowca do Krakowa. Na późniejszych mapach został również zaznaczony trakt od Krakowa, przez Węgrzce, Michałowice, Słomniki, Jędrzejów , Miechów dalej na północ. Jednakże aż do dziś starsi ludzie w Naramie i na Kozierowie „Gościńcem” nazywają obecną ulicę Graniczną między tymi miejscowościami. Szkoda, że historyczna nazwa „Gościniec” nie znalazł uznania w oczach mieszkańców, którzy zaproponowali nazwę ul. Graniczna.
Czytaj dalejNaramski najazd na Zagórzyce!
Proszę sobie wyobrazić konsternację „urodzonego” Walentego Naramskiego, współdziedzica Naramy, kiedy przyjeżdża woźny Królewskiego Sądu Komisarskiego i oznajmia mu, że nie jest już dziedzicem Naramy, ponieważ z powodu „nie obesłania” przez niego wyprawy mołdawskiej Jana Olbrachta w 1497, Piotr Chlewiski podczaszy księcia Zygmunta (późniejszego króla), który był obecny na wyprawie w Mołdawii, otrzymuje jego dobra naramskie.
Czytaj dalej...Naramowski już nie!
Zadawaliście kiedyś sobie pytanie, jak wyglądały sprawy własności Naramy
na przestrzeni jej dziejów? Ja też. Dlatego, kiedy miałem wczoraj
wieczorem chwile czasu, postanowiłem przygotować grafikę, która obrazowo
przedstawia zmiany właścicieli Naramy.
Jak szanowni Czytelnicy widzą najdłużej Narama była gniazdem rodowym dla
rodu "Nowina", którego część od tego gniazda przyjęła nazwiska Naramski,
Narembski i Narębski.
Cmentarz (zbiorowa mogiła) na granicy Naramy i Owczar.
Dla wielu mieszkańców Naramy i Owczar, zwłaszcza tych, którzy uważnie słuchali rodzinnych przekazów nie jest to rzecz nieznana. Jednak wielu mniej dociekliwych mieszkańców, a także tych, którzy niedawno osiedlili się w okolicy z zainteresowaniem pyta o kurhan i krzyż na jego wierzchu, które znajdują się dokładnie na granicy obydwu miejscowości. Pytania te pojawiają się najczęściej w kontekście poszerzenia drogi prowadzącej obok tej kapliczki i możliwości odsunięcia krzyża o parę metrów od jej osi.
Czytaj dalejNarama 18.12.1944. Partyzancka potyczka z hitlerowcami.
Długo zastanawiałem się, czy teraz podejmować ten temat, czy może poczekać do momentu, kiedy w pisaniu esejów poświęconych Naramie chronologicznie dojdziemy do czasów II wojny Światowej. O tym, aby właśnie teraz zając się tym tematem zdecydowały ostatnie publikacje, które powielają narrację i twierdzenia krzywdzące dla ówczesnych mieszkańców Naramy.
Czytaj dalejData donacji folwarku Narama na rzecz klasztorów i data śmierci donatora Pawła Żydowskiego została ustalona.
Te fragmenty dokumentu, które Państwu zaprezentowałem są niezwykle ważne dla
historii Naramy, zwłaszcza dla historii naramskiego Kościoła. Pozyskałem też
inne dokumenty, które informują o tym w jaki sposób Paweł Żydowski wszedł w
posiadanie części Naramy oraz, że - oprócz niego - fundatorami donacji dla
krakowskich zakonów byli również Narębscy. Ale o tym już będzie w esejach
poświęconych historii miejscowości.
Oto treść wpisów, w załączonych fragmentach starodawnego dokumentu drukowanymi
literami uczyniona.
Treść zapisu z 1619 roku donacji przez Pawła Żydowskiego swojej części Naramy na rzecz Zakonu OO Karmelitów Trzewiczkowych w Krakowie.
Do poniższego dokumentu został dołączony bardzo szczegółowy opis przedmiotu darowizny. Opis zostanie omówiony w jednym z kolejnych esejów poświeconych Naramie.
Czytaj dalejAD 1580 -1600: działy, podziały, rozgraniczenia i … znikające wsie.
W tym czasie w celu eliminacji różnego rodzaju niejasności dokonany i szczegółowo opisany został podział wsi pomiędzy braci Narebskich. Miało istotne znaczenie w wydarzeniach, które miały miejsce sto lat później, że aż nastąpiła konieczność dokładnego odtworzenia tych zapisów. Czytając dokumenty zapisów działów i rozgraniczeń warto zwrócić uwagę, że wówczas Narama miała inny układ sąsiadów, niż ma obecnie. Graniczyła ze Szodrkowicami, Owczarami, Garlicą Górną, Łuszczewicami, Zakrzowem, Żyrkowicami, Damicami i Krasińcem. Ale idźmy do rzeczy.
Czytaj dalejPrzywracanie pamięci: Kogo i czym obdarował JMP Paweł Żydowski.
Słyszeliście albo czytaliście, że Paweł Żydowski był jedynym właścicielem Naramy i przed śmiercią podarował jedną jej połowę (wraz z kościółkiem) Zakonowi Karmelitów, a drugą połowę Zakonowi Dominikanów z Krakowa? Ja też. A czy tak było w istocie i czy nie zaistniał poważny błąd, który – niestety - powielany w wielu materiałach i opracowaniach historycznych, także tych „poważnych” i „oficjalnych” wyzuł z pamięci potomnych kogoś ważnego dla historii Naramy? Jeżeli chcecie wiedzieć jak było naprawdę, to usiądźcie wygodnie w fotelach, bo czytając ten tekst zdziwicie się. I to bardzo zdziwicie.
Czytaj dalejNo i winowajca się znalazł...
Tak by można rzec żartobliwie o postaci, która - najprawdopodobniej zupełnie nieświadomie - wprowadziła i upowszechniła nieprawdę w zapisach historycznych dotyczących Naramy. Chodzi o funkcjonujące od dawna przekonanie, wielokroć przywoływane także w opracowaniach pisemnych, że to Paweł Żydowski „wieś tę swoją Naramę z gruntami etc. oddaje XX. Karmelitom w połowie, a w drugiej połowie XX. Dominikanom”. Jakież było zdziwienie wielu, kiedy niedawno okazało się, że przekonanie to było błędne.
Czytaj dalejKalwini z Iwanowic, szczodrkowski papista i inni.
Zwykle wyobrażamy sobie, że wielka historia działa się lu dzieje gdzieś daleko, daleko od nas. Że my, czy ludzie z naszej okolicy, nie mają na nią wpływu. Zwykle okazuje się jednak, że ta wielka historia może dziać się też wokół nas i że my również możemy być jej aktywnymi uczestnikami. My, lub nasi ojce, dziadowie czy pra,pra,pradziadowie…
Czytaj dalejKronika Szkolna Szkoły Powszechnej w Naramie, z lat 1922-1957 z uzupełnieniem do dziś.
Szkoły Powszechnej w Naramie, którą przepisałem z rękopisu i udostępniam, znajduje się w rękach prywatnych. Jej kopia dotarła do mnie przez ręce p. Adama Miskę kustosza Muzeum Regionalnego w Iwanowicach. Po zapoznaniu się z nią stwierdziłem, że chociaż zapisy uzewnętrznają osobisty i subiektywny punkt widzenia (także politycznego) dokonującego w danym momencie wpisu, to jednak zawarte informacje dotyczące wydarzeń historycznych, zdarzeń ważnych dla wsi i szkoły nakazują, aby tę Kronikę opublikować.
Czytaj dalejTak, tak … to ta Michalina …
W Kronice, we wpisie dotyczącym roku szkolnego 1939/49 jest następujący
wpis, że nauczycielem w Naramie „został mianowany z dniem 9 lutego 1940
roku Pan Jan Braun, nauczyciel z Łodzi”
Jan Tymoteusz Braun przed wojną był kierownikiem szkoły w Łodzi, a jego
żona Anna prowadziła dom. Mieli synów Andrzeja i Jana oraz córkę
Michalinę. Niemcy wysiedlili z mieszkania całą rodzinę i wywieźli do
Krakowa, do Generalnego Gubernatorstwa. Po jakimś czasie Jan Braun
został skierowany do Naramy aby objąć stanowisko nauczyciela.
Trudne sąsiedztwo w Naramie i ... kontrakt na zgodę.
Niesnaski kłótnie, nieporozumienia i „turbulencje” stały na porządku dziennym. Zarówno pomiędzy ekonomami, poddanymi i czeladzią „obojga części wsi Naręby, względem gruntów, wygonów i granic tejże majętności, że się sobie worywali i miedze poprzerywali” z przyczyny czego dochodziło również do niesnasek między klasztorami. Właśnie do takiego spotkania doszło „na gruncie” w X.1687 roku. Obydwie będące w sporze strony tzn. OO Karmelici jak i OO Dominikanie, postanowili przy „udziale poważnych Przyjaciół wszystkie pola objechać, obejrzeć wszelkie krzywdy, jeżeli takie były, zobaczyć stare grunty i stare znaki jakie były wiadome”.
Czytaj dalejChłopski bunt w Naramie
Rzecz o której chce wam teraz opowiedzieć dzieje się w Naramie w 1818 roku. Wincenty Censler, który po przejęciu wsi od Franciszka Boguskiego wprowadził w Naramie rządy tzw. twardej ręki, powołując się na Umowę Dzierżawy, zapisane Powinności Poddanych, tzw. Inwentarz i przepisy prawa obowiązujące w Królestwie Polskim (kongresowym) doprowadził do konfliktu Dworu ze Wsią i efektem którego był „bunt” chłopski. Ogłoszenie mieszkańców wsi "buntownikami" spowodować mogło pacyfikację całej wsi, więzienie, wyrzucenie wraz z rodzinami z gospodarstw, które stanowiły ich źródło utrzymania z pozostawieniem dziedzicowi całego swojego dorobku: inwentarza żywego, budynków i narzędzi, a także zasiewów..
Czytaj dalejInwentarz czyli opisanie wsi Narama; 1798 - 1825
Wieś Narama, pierwszy i całościowy dostępny spis ludzi oraz majątku nieruchomego i ruchomego w Naramie pochodzi z roku 1798 roku, z dodatkowymi informacjami z roku 1817 i 1825. Wieś dziedziczna XX. Karmelitów przy Krakowie na Piasku, będących dawnej Obserwy. Ta leży w Departamencie i Powiecie Krakowskim, przy Gościńcu idącym z Krakowa do Żarnowca po lewej ręce, odległa od Krakowa mil dwie. Kaplica pod Tytułem Św. Wojciecha Biskupa Męczennika (sic!) z drzewa rżniętego, dach i ściany gontami przykryte.
Czytaj dalejDzieje zabytkowego Kościółka w Naramie 1617-1980. Nowe materiały i fotografie.
„Przy głównem wejściu kruchta drewniana, druga boczna. Dach zdobi kopułka. Okien w ołów oprawionych 3, ołtarzy cztery: wielki Matki Boskiej w sukience snycerską robotą wykonanej, wyzłoconej. Na zasuwie św. Wojciech bp męczennik po stronie ołtarz św. Mikołaja. W ołtarzach relikwie Cezarego, Witalisa, Kalistrada męczennika. Między prezbiterium i nawą tęcza z pasją i aniołami. Nad głównemi drzwiami chórek z pozytewkiem. Na ścianie obraz św. Eliasza i portret fundatora. W kościele grób murowany, pokryty płyta kamienną z napisem: Tu leży urodzony Paweł Żydowski, który ten kościół fundował, um. r. 1625. Herb 3 róże między literami P. Ż.”
Czytaj dalejOdrowąż - herb wsi i Gminy Iwanowice
Ród pieczętujący się herbem Odrowąż (Odrowąs, Odrowąsch, Odrzywąs) jest jednym z najstarszych polskich rodów datującym się od schyłku XI wieku, wywodzącym się z Ziemi Morawskiej (obecnie Republika Czeska). Dlatego też w herbach wielu rodów i wielu miejscowości zarówno w Polsce jak i Republice Czeskiej i Słowackiej zawarty jest ten klejnot rycerski. Jak pisze Waldemar Ireneusz Oszczęda w opracowaniu „Bliźniacze herby”: „(…) Herb Odrowąż uważany jest za jeden z najstarszych herbów rycerskich w Polsce. Zaliczany jest do grona takich starych herbów jak np. Nowina i Korczak. Większość znanych źródeł historycznych wskazuje na to, że pierwotna siedziba rodu Odrowążów znajdowała się w czeskim mieście Benešov (Benešov).
Czytaj dalejŚwięty Mikołaj z naramskiego kościółka.
Kiedy patrzymy na fotografie wnętrza zniszczonego przez pożar w styczniu 1980 roku historycznego naramskiego kościółka, w prawym bocznym ołtarzu zwraca uwagę postać biskupa, który czyni znak krzyża nad trójką dzieci znajdujących się w … cebrzyku! Wielu zadaje sobie pytanie, kimże jest ten duchowny i dlaczego został przedstawiony w takiej nietypowej sytuacji. Pewnie będziecie zaskoczeni, ale obraz ten przedstawia postać … Świętego Mikołaja. Tak! Świętego biskupa Mikołaja! Skoro przed bardzo długo Święty towarzyszył w modłach Parafian, warto zatem, żebyśmy wiedzieli więcej o Osobie tego Świętego.
Czytaj dalejHistoria Naramy, krótko rok po roku!
Przedstawiamy "Okazjonalnik Naramski", który stanowił materiał pomocniczy do prezentacji podczas spotkania kolędniczego w Naramie 28 stycznia 2023 roku. Okazjonalnik zawiera chronologicznie ułożone zapiski wydarzeń historycznych jakie mały miejsce w Naramie od czasów wczesnego średniowiecza aż do dnia dzisiejszego, a także opisujący różne naramskie ciekawostki.Ponieważ okazjonalnik wzbudził duże zainteresowanie postanowiliśmy wykonać dodatkowe jego egzemlarze, które zostaną dostarczone mieszkańcom Naramy do skrzynek pocztowych. "Okazjonalnik" mozna sobie również wydrukować samodzielnie poprzez kliknięcie poniższego linku i pobranie pliku .pdf..
Czytaj dalejNaramowice, Naramice, Naramów
Pisałem już, ale przypomnę, że w Polsce są miejscowości o takiej, lub
podobnej nazwie: 1. Naramowice, w województwie wielkopolskim,
będące dziś dzielnicą Poznania. 2. Naramice w województwie
łódzkim, w powiecie wieluńskim, w gminie Biała. 3. Narama, w
województwie małoposlki, w powiecie krakowskim, w gminie Iwanowice.4.
Naramów, województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie
Łopuszno. Naramowice, Naramice, Naramów i nasza Narama wiodą swoje nazwy
od popularnego w śreniowieczu rycerskiego imienia Naram. I jak twierdzi
Aleksander Brückner, wiodąc miano NARAM w znaczeniu duży, mocny,
olbrzymi.
Poznajmy zatem naszych imienników.
Zapis z 1447 r. Andrzeja Naramskiego na rzecz żony
W dokumencie z 17 marca 1477 Jan Bohun z Donosów sędzia i Jan z Pielgrzymowic podsędek ziemscy krakowscy poświadczają, że w aktach sądu ziemskiego z czasów ich poprzedników, Bartosza [Obulca] z Gór sędziego i Piotra z Cikowic podsędka ziemskich krakowskich znajduje się wpis z daty: Kraków, 3 października 1447 r., w którym Andrzej Połukopek dziedzic z Naramy zeznał, że zapisał swej żonie Annie, córce Tomasza Pszonki z Więcławic,50 grzywien monety krakowskiej posagu i 50 grzywien wiana na połowie swych dóbr dziedzicznych w Naramie.
Czytaj dalejImię Michał znaczy: „Któż (jest) jak Bóg”
Parę razy w gronie Naramian i oczywiście Naramianek rozmawialiśmy o pomniku Św. Michała Archanioła, który stanął przy naramskim kościele. Wielu ciekawych było znaczenia modlitwy-wezwania do tego Świętego, która jest odmawiana po każdej Mszy Świętej. Obiecałem, że napiszę za jakiś czas napiszę więcej na ten temat. I właśnie teraz pojawił się odpowiedni moment, aby to zrobić. Od razu zastrzegam, że jeśli ktoś ma słabe nerwy lub słabszą odporność psychiczną, to niech daruje sobie tę lekturę, bo ten artykuł może nie być dla niego lub dla niej.
Czytaj dalejPrzymusowa deportacja polskiej rodziny z Rycerki Dolnej do Naramy.
Ostatnio za pośrednictwem facebookowej strony „Narama wczoraj i dziś” skontaktowała się ze mną p. Zuzanna Małgorzata Holik Gołek. Pytała, czy mamy w posiadaniu jakiś spis ludzi, którzy byli przesiedleni w czasie II Wojny światowej do Naramy. W trakcie wymiany zdań okazało się, że chodzi o przymusowo wysiedlonych mieszkańców Żywieczczyzny, którzy bez dobytku i pieniędzy, a jedynie z rzeczami osobistymi, zostali wyrzuceni przez Niemców ze swoich domów i skierowani na pastwę losu do miast, miasteczek i wsi Generalnej Guberni. Także do Naramy.
Czytaj dalejMogiłą złączeni. Skąd się wzięły żołnierskie cmentarze w Naramie.
W Naramie znajdują się trzy zbiorowe groby żołnierskie i jeden Grób Nieznanego Żołnierza. W grobach zbiorowych leżą ludzie różnych narodowości, w tym Polacy będący żołnierzami armii austro-węgierskiej i armii rosyjskiej, które toczyły między sobą krwawy bój w czasie I wojny Światowej. Ofiary tej okrutnej bitwy można liczyć w dziesiątkach, jeżeli nie setkach tysięcy. Kilkaset z tych ofiar spoczywa w naramskiej ziemi razem złączeni we wspólnych mogiłach.
Czytaj dalejA short story about Narama's long history
The website "Narama Yesterday and Today" (Narama wczoraj i dziś) provides contemporary news that is useful and necessary for the residents of Narama. The website also presents historical content in the form of short historical sketches, as well as extensive historical studies that discuss specific events from Narama's rich history, or describe important individuals, including the owners of the Narama estate.
Czytaj dalejKorotke opovidannya pro dovgu istoriyu Naramy
Portal 'Narama vchora i s'ohodni' (Narama wczoraj i dzis) nadaye aktualnu, korysnu ta neobhidnu informatsiyu dlya zhyteliv Naramy ta hostey, yaki zupynyayutsya v Narami abo planuyut' yiyi vidvidati. Sayt takozh proponuye istorychnyy kontent u formi korotkykh istorychnykh narysiv, a takozh obshyrykh istorychnykh doslidzhen', yaki rozglyadayut' konkreti podiyi z bahatoyi istoriyi Naramy abo opysuyut' vazhlyvykh osib, vklyuchayuchy vlasnykiv mayetku Narama.
Czytaj dalejNaram z Naramowic. Na początku był Naram
Na początku był Naram. Nazwa Naramowic należy wszak do patronimicznych nazw miejscowych urabianych od imienia eponima traktowanego jako przodek obecnych mieszkańców. Taki typ nazw, występujący powszechnie na naszych ziemiach i w ogóle całej Słowiańszczyźnie (...) Historycy i językoznawcy gotowi byli przyjmować, że tego rodzaju nazwy są szczególnie archaiczne i reprezentują najstarszą warstwę osadnictwa słowiańskieg jako że nawiązują do struktur rodowych.
Czytaj dalej
Narama:Od pańszczyzny do wolności i własnego zagona.Uwłaszczenie wsi w 1864 roku.
Omówienie przeprowadzonego uwłaszczenia mieszkańców Naramy w 1864 roku, wsi położonej w Królestwie Polskim, czyli w zaborze rosyjskim, nie jest zadaniem łatwym. W kontekście tego zagadnienia istnieje pułapka prezentyzmu, czyli ocena wydarzeń i faktów z przeszłości z perspektywy obecnego czasu. Naukowcy uważają prezentyzm za sofizmat, czyli błąd logiczny, trudny do wykrycia na pierwszy rzut oka, mający na celu potwierdzenie swoich racji bez względu na logiczną poprawność argumentacji. Czyli prosto rzecz ujmując naginanie faktów, aby za wszelka cenę udowodnić swoją rację. Zatem aby uniknąć błędu prezentyzmu, będę się opierał na dokumentach archiwalnych.
Czytaj dalej
Komasacja gruntów w Naramie w latach 1930-1931. Zajawka przyszłego eseju.
Do tego tematu wrócę za jakiś czas aby szczegółowo opisać proces wymiany i scalania gruntów. Teraz jedynie sygnalizuję temat na prośbę jednego z Plenos Titulos Czytelników, który prosił, abym - jeżeli mam - udostępnił tabele pokomasacyjne w celu porównania ich z tabelami uwłaszczeniowymi z 1864 roku. Zatem udostępniam będącą w moim posiadaniu kopię "Kieleckiego Dziennika Wojewódzkiego" z 27.II.1932 roku zawierającego "Obwieszczenie Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Kielcach Z dnia 13 lutego 1932 r. o przeprowadzonem scalenia grantów wsi Narama, gm. Iwanowice, pow. miechowskiego."
Czytaj dalej