Komasacja gruntów w Naramie w latach 1930-1931.
Zajawka przyszłego eseju.
(...)W omawinym okresie (w 1864 roku) zabudowania wsi Narama koncentrowały się wokół dzisiejszego Placu Andrzeja Naramskiego następnie ciągnące się po prawej stronie od Placu do ul. Ks. Turka, od Placu po obu stronach ul. Dębowej mniej więcej do stawu Tulej, od Placu po lewej stronie ul. Centralnej, mniej więcej do nieistniejącej dziś studni (dziś Delikatesy), przy drodze do Szczodrkowic biegnącej po prawej stronie kopca. A także pojedyncze budynki w innych częściach wsi włościańskiej. Przy obecnej ul. Dworskiej naprzeciw dworu były zabudowania mieszkalne dla służby dworskiej tzw. czworaki, które nie podlegały uwłaszczeniu. Dlatego też nawet dziś jeżeli w Naramie ktoś mówi, że "idzie na wieś", to wcale nie oznacza, że mieszka w mieście, tylko posługuje się starym określeniem centrum miejscowości (o zwartej zabudowie domów).
Ponieważ po uwłaszczeniu na obszarze wsi powstawało coraz więcej zabudowań, które wznoszone były na gruntach osad, poprzez podział gruntów przeznaczonych pod zabudowę na coraz mniejsze działeczki. W ten sposób wieś coraz bardziej się zagęszczała (dom i zabudowania stały w bezpośredniej bliskości, często stykając się z sobą). Ponieważ w większości zabudowania były drewniane i na dodatek kryte strzechą, więc kiedy w 1928 roku wybuchł pożar, to wieś paliła się jak pochodnia. (...) ( fragment eseju: Narama:Od pańszczyzny do wolności i własnego zagona.Uwłaszczenie wsi w 1864 roku.)
Zatem po pożarze wsi nie było sensu utrzymywać dotychczasowej struktury agrarnej wsi i odbudowywać siedzib w tym samym miejscu. Podjęto zatem decyzję o przeprowadzeniu komasacji* czyli scalenia gruntów i rozproszenia wiejskiej zabudowy. Stąd znaczenia nabrały m.in. nazwy przysiółków, które ułatwiały identyfikację adresową.
Do tego tematu wrócę za jakiś czas aby szczegółowo opisać proces wymiany i scalania gruntów. Teraz jedynie sygnalizuję temat na prośbę jednego z Plenos Titulos Czytelników, który prosił, abym - jeżeli mam - udostępnił tabele pokomasacyjne w celu porównania ich z tabelami uwłaszczeniowymi z 1864 roku. Zatem udostępniam będącą w moim posiadaniu kopię "Kieleckiego Dziennika Wojewódzkiego" z 27.II.1932 roku zawierającego "Obwieszczenie Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Kielcach Z dnia 13 lutego 1932 r. o przeprowadzonem scalenia grantów wsi Narama, gm. Iwanowice, pow. miechowskiego."
Chciałbym równocześnie zasugerować, aby dołączyć do tych prównań jeszcze tabele zamieszczone w eseju Inwentarz czyli opisanie wsi Narama; 1798 -1825. Mogą być bardzo fajne spostrzeżenia.
Zbigniew Grzyb
*"Komasacja (także: komasacja gruntów, scalanie gruntów; łac. commasso = scalam) – scalanie gruntów przez wymianę między właścicielami w celu przekształcenia gruntów rozdrobnionych w obszary odpowiadające wymogom prawidłowego gospodarowania. Komasacja jest to zamiana nieruchomości rozdrobnionych (tzw. szachownicy pól, czyli wielu niewielkich działek o rozmaitym kształcie i rozmiarze, położonych często w znacznej od siebie odległości) lub o nieprawidłowej konfiguracji, należących do różnych podmiotów i znajdujących się na określonym obszarze w celu tworzenia korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie i leśnictwie, poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych, lasów i gruntów leśnych, racjonalnego ukształtowania rozłogów gruntów, dostosowania granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu. Czasami scalaniu gruntów może także towarzyszyć podział gruntów wspólnych. Poprzez scalenie gruntów tworzy się gospodarstwa o zwartej powierzchni, starając się przy tym aby zachowana została ich struktura posiadania. Jednak zazwyczaj uwzględnia się przy tym także bonitację gleby, co może powodować modyfikację tej struktury. Głównym celem operacji scalania gruntów jest umożliwienie prowadzenia racjonalnej gospodarki rolnej. Postępowanie scaleniowe jest przymusowe. W postępowaniu oprócz uregulowania wzajemnych stosunków prawnych właścicieli gruntów przeprowadza się też wytyczenie nowych dróg, zniesienie służebności oraz likwidację wspólnot. W Polsce w okresie międzywojennym w czasie komasacji przeprowadzanych w latach 1919–1939 scalono obszar około 859 000 gospodarstw.( źródło: Hasło "Komasacja" w Wikipedii)
